|
Ratuj życie – zawał i/lub
zatrzymanie akcji serca
(„atak serca”)
Mikrokurs
początkowego postępowania ratującego
2009 r. - z małymi
późniejszymi uzupełnieniami (aktualna wiedza może być trochę inna)
Wstęp
Akcja ratownicza – przejdź do tej instrukcji gdy sprawa pilna
Pomoce
Wstęp
Mogą być różne
okoliczności i przyczyny zagrożenia życia – ten poradniczek dotyczy konkretnego
zagadnienia związanego z podejrzeniem zatrzymania akcji serca.
Warto być przygotowanym na taką okoliczność – pouczyć się zawczasu co i jak
robić – patrz Pomoce – na końcu.
Prawie 18
milionów ludzi umiera co roku na choroby układu krążenia i zawał.
W Polsce choroby te są przyczyną blisko połowy wszystkich zgonów.
W Europie w ciągu każdego
roku u prawie 750 000 ludzi dochodzi do nagłego zatrzymania krążenia, niestety
przeżywa tylko od 5% do 10% z nich. To dzięki szybkiej i sprawnej reakcji
świadków da się zwiększyć szanse na przeżycie nawet do 50%.
Zwykle największe
opóźnienie w ratowaniu pacjenta podczas zawału powoduje on sam, myśląc, że ból
mu przejdzie. Okazuje się, że aż około 30% chorych umiera na zawał serca, zanim
znajdzie się w szpitalu.
W
ciągu pierwszych czterech minut w mózgu człowieka zachodzą zmiany których już
nie da odwrócić. Jest to głównie związane z brakiem tlenu, potrzebnego do
funkcjonowania komórek mózgowych. Z każdą minuta, w której nikt nie pomaga,
szanse na uratowanie człowieka spadają o około 10%, wiec z prostego rachunku
matematycznego wynika, iż po 10 min szanse są bliskie zeru. Zatem najważniejsze
są pierwsze 4 minuty.
Natychmiastowe
dostarczenie chorego do szpitala jest bardzo ważne również dlatego, ponieważ
lekarze mogą wtedy szybko rozpuścić zakrzep zatykający tętnicę wieńcową i
udrożnić ją. Jeśli zakrzep zostanie rozpuszczony w ciągu godziny od wystąpienia
bólu zawałowego, śmiertelność obniża się aż o 50%; po 2 godzinach - o 30%. Tak
więc im szybciej chory znajdzie się w rękach kardiologów, tym skuteczniejsze
działanie tych leków.
Jak więc zwiększyć szanse
na przeżycie? Wystarczy zastosować schemat nazwany łańcuchem przeżycia opisany w
Akcji Ratowniczej. (poniżej).
Zawał serca
spowodowany jest zamknięciem światła tętnic wieńcowych, które odżywiają mięsień
sercowy. Pęknięcie blaszki
miażdżycowej powoduje, że w miejscu pęknięcia powstaje zakrzep i w wyniku tego
tętnica wieńcowa staje się niedrożna. Powoduje to, że serce jest zbyt mało
ukrwione, następuje martwica mięśnia sercowego, czyli zawał. Zatrzymanie akcji
serca, jak wspomniano, upośledza przede wszystkim mózg.
Często zdarza się, że zawał serca jest (pierwszym) objawem choroby wieńcowej,
ale także do pęknięcia blaszki miażdżycowej może dojść wskutek dużego wysiłku
fizycznego, a także może spowodować to stres, strach.
Oprócz zawału serca
choroba wieńcowa może ujawnić się w sposób mniej dramatyczny. Gdy zwężenie
tętnicy wieńcowej sięga 70%, ale nie ma zamknięcia światła tętnicy zakrzepem,
występują przejściowe objawy niedokrwienia, najczęściej podczas wysiłku, gdy
serce kurczy się częściej i mocniej oraz wymaga więcej krwi i tlenu niż w czasie
spoczynku. Najczęstszym objawem choroby wieńcowej jest ból serca pojawiający się
zwykle podczas wysiłku. Chory szybciej się męczy. Niekiedy istotne zwężenia
tętnic wieńcowych mogą być bezobjawowe.
Dla chorych z zaawansowaną
miażdżycą tętnic wieńcowych charakterystyczne są bóle w okolicy mostka z
promieniowaniem do lewej ręki. Niepokój powinny budzić bóle w klatce piersiowej
i lewej ręce, które pojawiają się w związku z wysiłkiem (jeśli nie jest to ból
stawów czy mięśni). Ten ból zresztą zazwyczaj szybko ustępuje po przerwaniu
wysiłku. Jeśli mimo bólu chory nie przerwie wysiłku, sytuacja może stać się
niebezpieczna.
Osoby, które mają powyższe
objawy należą do grupy podwyższonego ryzyka, powinny być psychicznie i
merytorycznie przygotowane na możliwość ataku a przede wszystkim – powinny się
leczyć.
Objawy zawału serca :
Nagłe
zatrzymanie krążenia występuje bez ostrzeżenia w różnym wieku, często
poszkodowany sam nie jest w stanie powiadomić służb medycznych o swoim stanie.
Groźne objawy świadczące o
zawale serca to:
- ból o dużym
natężeniu, trudny do zniesienia, który nagle pojawia się za mostkiem, czyli
w środku klatki piersiowej. Jest piekący, palący, rozrywający lub gniotący,
promieniuje najczęściej do lewej ręki i szyi, żuchwy, nadbrzusza, okolicy
międzyłopatkowej (ból wieńcowy: - występuje u 90% poszkodowanych, postać
bezbólowa występuje przede wszystkim u osób chorych na cukrzycę)
- lęk, uczucie
niepokoju, zimne poty, duszności, słabość, drętwienie lewej ręki.
- ból trwa ponad 20
minut
- utrata przytomności
- zatrzymanie oddechu
- słabe, płytkie tętno
lub brak tętna nad tętnicami szyjnymi
- nudności, wymioty.
Zawał serca najczęściej
występuje wcześnie rano.
Osoby szczególnie narażone na zawał serca :
Najbardziej narażone na
zawał serca są osoby cierpiące na następujące schorzenia:
- cukrzyca
- nadciśnienie tętnicze
- nadwaga i otyłość
- podwyższony poziom
tłuszczów we krwi
- miażdżyca (powoduje
zwężenie tych tętnic)
Zawał serca może także spotkać osoby z
podwyższonym kwasem moczanowym, obciążonych genetycznie i palących tytoń.
Statystycznie mężczyźni częściej zapadają na
zawał serca.
O przyczynach pierwotnych,
grupach ryzyka, profilaktyce i leczeniu można przeczytać z wielu źródeł, m.in.
podanych na końcu artykułu.
Akcja ratownicza
Zachowaj spokój, postępuj
zgodnie z następującym schematem.
Wczesne rozpoznanie i wezwanie pomocy.
Potrząsnąć lekko poszkodowanego, głośno zapytać
„ Halo! Słyszysz mnie? Wszystko w porządku” oraz sprawdzić oddech. W przypadku
gdy poszkodowany nie reaguje i nie oddycha należy natychmiast wezwać karetkę
pogotowia. Ratując lepiej poprosić o to kogoś z otoczenia, by nie tracić
czasu. Upewnij się czy ty sam i poszkodowany jesteście bezpieczni – np. ruch
samochodów…
Jeśli poszkodowany jest przytomny i oddycha, a
ból czy ucisk w piersiach z dusznością nie ustępuje, trwa ponad 20 minut i jest
połączony z lękiem, także należy działać natychmiast i wezwać pogotowie
ratunkowe wyraźnie zaznaczając, że podejrzewamy zawał, opisać miejsce
(adres), okoliczności, podać nr telefonu.
W Polsce obwiązują numery pogotowia 999
lub 112.
Podczas oczekiwania na
lekarza:
- położyć chorego a
lepiej wygodnie usadowić jak na rysunku
·
Ułożenie poszkodowanego w pozycji
siedzącej lub półsiedzącej na podłodze (aby maksymalnie ograniczyć ruchy)
zmniejsza powrót krwi żylnej z naczyń obwodowych do serca, co zmniejsza
obciążenie mięśnia sercowego, poszkodowany może sam przyjąć najdogodniejszą dla
siebie pozycję. Nie ruszać, gdy wyraźne są uszkodzenia ciała, możliwe jest
uszkodzenie kręgosłupa itp.
·
podać 1 tabletkę aspiryny
(aspiryna podana w trakcie tworzącego się zawału istotnie zmniejsza śmiertelność
- tabletka co najmniej 300mg, ale nie aspiryny powlekanej, dojelitowej) –
jeśli poszkodowany jest przytomny!
·
choremu można podać
nitroglicerynę
·
rozluźnić ubranie:
- u mężczyzn: krawat, koszulę, pasek u spodni
- u kobiet: jak można, biustonosz, bluzkę
·
jeżeli pomieszczenie zamknięte -
otworzyć okna
·
wspieraj psychiczne
poszkodowanego, wpływaj uspokajająco
·
ze względu na dużą możliwość
pogorszenia się stanu chorego, do przyjazdu karetki trzeba kontrolować jego
podstawowe czynności życiowe.
Zwłaszcza w przypadku gdy poszkodowany wydaje
się być nieprzytomny należy udrożnić drogi oddechowe przez odgięcie głowy w tył
w pozycji leżącej, sprawdzić wtedy czy oddycha – 10 sekund nasłuchiwania,
odczuwania odechu przy zbliżeniu własnej twarzy oraz obserwując klatkę
piersiową.
Gdy podczas ataku
występują wymioty, zadbać, by chory się nie zachłysnął, najlepiej ułożyć go na
boku.
Uwaga
W Internecie krążą zalecenia by kazać pacjentowi kasłać albo by nakłuwać mu igłą
opuszki palców. Te metody nie mają naukowego uzasadnienia i mogą nawet
zaszkodzić.
Natomiast wielokrotnie sprawdziła się prosta
metoda dra Ferdynanda Barbasiewicza wzięta z jego klawiterapii. Ponieważ
zajmuje tylko parę sekund, to można ją przeprowadzić natychmiast po stwierdzeniu
zagrożenia jak wyżej (przy jednoczesnym wezwaniu pomocy i ew. resuscytacji).
Weź otrą wykałaczkę, zaostrzoną zapałkę, patyczek, gwoździk, itp. – cokolwiek
podobnego jest na miejscu, i przyciskaj punkt znajdujący się w linii środkowej
od spodu nosa (od przegrody nosowej) do górnej wargi, w odległości 1/3 od nosa.
Po 7-10 sekundach akcja serca powinna ruszyć.
Zobacz film Autora, który to pokazuje
https://www.youtube.com/watch?v=U9AFQQTM164
ew. w ramach tej
prezentacji
https://www.youtube.com/watch?v=piKjI7w1Alc
.
Wczesna resuscytacja
W przypadku zatrzymania akcji serca, jeśli
jesteś przeszkolony, przynajmniej w zakresie jak w tym artykule,
przystępuj do prawidłowej reanimacji (Reanimacja krążeniowo-oddechowa).
Polega ona na uciśnięciach klatki piersiowej
oraz wdechach. To właśnie dzięki uciśnięciom można podwoić szanse na przeżycie;
są to proste czynności które po przeszkoleniu potrafi wykonać nawet
dziewięciolatek przed przyjazdem karetki pogotowia.
Poniższa instrukcja zaczerpnięta z
http://www.kppsp-ndwormaz.pl/data/data_rm/screen_rm12.html
jest tylko przypomnieniem dla osób po kursie i
mających możliwość przećwiczenia czynności reanimacyjnych na przeznaczonym do
tego celu manekinie - fantomie.
A
- udrożnienie dróg oddechowych (airway),
B - sztuczna wentylacja (breathing),
C - masaż pośredni serca (circulation).
Przed wykonaniem masażu
serca sprawdzamy oznaki zatrzymanego krążenia (nie dłużej niż 10 s):
brak normalnego oddechu,
kaszlu lub ruchu,
brak tętna na tętnicy
szyjnej (tętno wyczuwamy 2 - 3 opuszkami palców po stronie szyi bliższej do
nas), są sygnałem do rozpoczęcia reanimacji.
Postępowanie w zależności od
wieku poszkodowanego:
(słowo
"dorosły" proszę traktować jako dorosły fizycznie, a nie wiekowo lub
psychicznie)
|
Reanimacja
krążeniowo-oddechowa
|
Niemowlę
do 1 roku życia
|
Dziecko
1 - 8 roku życia
|
Dorosły
od 8 roku życia
|
|
Miejsce ucisku |
jeden palec poniżej linii sutkowej |
jeden palec powyżej dołu mostka |
dwa palce powyżej dołu mostka |
|
Głębokość ucisku
(generalnie: 1/3 głębokości mostka) |
1,5 - 2,5 cm |
2,5 - 3,5 cm |
4,5 - 5 cm |
|
Częstotliwość ucisku mostka
(nie ilość!!!) |
>100 na minutę |
>=100 na minutę |
=100 na minutę |
|
Proporcje wdech - ucisk |
1 : 5 |
1 : 5 |
2
: 15
*)
dla 1 lub 2
ratowników |
|
Ilość cykli na minutę
(wartości idealne, w praktyce trudne do osiągnięcia) |
20 / min |
20 / min |
4 / min |
*) Od ponad dwóch lat
ujednolicono proporcje oddechów do ucisków z powodu większej skuteczności metody
2 : 15 (lepsze dotlenienie). Poza tym jest to ułatwienie dla osób, które często
myliły proporcje. Stara metoda nadal uważana jest za prawidłową, ale mniej
skuteczną.
Jeszcze nowsze ustalenia mówią że najważniejsze są uciski, wdmuchiwanie
powietrza ma znaczenie drugorzędne – nawet można je pominąć (niekiedy może
zaszkodzić poprzez tzw. hapteny). Jeśli prowadzimy wdmuchiwanie powietrza, to
przy zaciśniętym nosie poszkodowanego.
(Właściwego wykonania
masażu nie można nauczyć się tylko "z książki"
(nie wolno reanimacji ćwiczyć na
żywych ludziach, gdyż może to spowodować ich zgon z powodu zaburzenia pracy
serca)).
Podczas reanimacji chory
leży na plecach, na twardym, nieelastycznym podłożu (w przypadku kobiet w
zaawansowanej ciąży podkładamy klin pod jej prawy bok - aby nie utrudniać
dopływu krwi do płodu). Zaczynamy od odgięciu głowy do tyłu i dwukrotnym
wdmuchnięciu powietrza do płuc. Na wybranym miejscu (dwa palce powyżej dolnego
końca mostka) kładzie się dłoń, przy czym palce powinny być odgięte ku górze, by
nie dotykać klatki piersiowej. Drugą dłoń kładziemy na grzbiet dolnej ręki.
Ramiona muszą znajdować się w pozycji prostopadłej do klatki piersiowej. Przy
wyprostowanych łokciach, na zasadzie dźwigni, naciskamy na mostek wgłębiając go
na 4-5 cm w kierunku kręgosłupa z częstotliwością około 100 razy na minutę. Siła
uciskania powinna wynikać z przeniesienia masy ciała ratującego, a nie z pracy
jego mięśni. W ten sposób oszczędza się siły przy długotrwałej akcji
reanimacyjnej i zapewnia wywieranie prostopadłego nacisku. Gdy reanimację
prowadzą dwie osoby stosunek uciśnięć do wdechów wynosi również 15:2 (najlepiej,
gdy ratujący klęczą naprzeciw siebie). Co piąty cykl sprawdzamy tętno i oddech.
W przypadku dziecka masaż
serca wykonujemy jedną ręką, a u niemowlaka - dwoma palcami.
Bywa, że w trakcie ćwiczeń
osoba reanimująca porusza się całym ciałem (łącznie z biodrami) co czyni ją mało
skuteczną - siła nacisku skierowana nie jest pionowo z góry, lecz pod kątem.
Warto wtedy usztywnić (zablokować) jej biodra np. stojąc nad jej biodrami i
ścisnąć je własnymi nogami. Wygląda to może dwuznacznie, ale daje znakomite
efekty.
Wczesna defibrylacja (w przypadku zatrzymania
krążenia)
Urządzenia AED (Automatyczny Defibrylator Zewnętrzny) stają się popularne w
Polsce, szczególnie w dużych skupiskach ludzi - lotniska, banki, hipermarkety,
metro. Dzięki odpowiedniemu oprogramowaniu urządzenie samo rozpoznaje nagłe
zatrzymanie krążenia i wyzwala impuls elektryczny, pobudzający serce do pracy.
Krok po kroku w języku polskim pokieruje naszymi działaniami. AED jest proste w
użyciu i wystarczy słuchać jego poleceń oraz zwrócić szczególna uwagę na swoje
bezpieczeństwo. Nie wolno dotykać poszkodowanego w trakcie wyładowania,
generowany impuls elektryczny jest niebezpieczny.
Zorientować się czy w pobliżu nie ma AED, gdy
jest – zastosować.
Wczesna opieka medyczna
Czyli szybkie dotarcie wykwalifikowanej pomocy medycznej oraz wdrożenie
zaawansowanych czynności ratujących życie przez pogotowie ratunkowe. Osoby nie
będące ratownikami medycznymi po udanej resuscytacji powinny ułożyć
poszkodowanego w pozycji bezpiecznej i kontrolować jego stan.
----
W przypadku gdy atak spotyka nas samych, a nie
ma nikogo w pobliżu:
-
wzywaj pomocy
-
telefon do pogotowia
-
poproś kogokolwiek kto jest w pobliżu, o
pozostanie ze sobą do przyjazdu karetki
-
jeśli jest pod ręką – aspiryna,
nitrogliceryna
-
rozluźnienie ubrania i inne czynności
pomocnicze jak opisano wcześniej
-
zastosuj wyżej opisaną metodę dra
Barbasiewicza (nacisk nad górną wargą)
-
mudra „ratująca życie” – chociaż nie
udowodniono naukowo skuteczności (medycyna oficjalna) – jest stosowana w
kulturze i medycynie Wschodu.
Ułóż palce jak na poniższym rysunku i trzymaj aż do ustąpienia
ataku/przybycia pomocy. Nie zaszkodzi a może pomóc. Pomocna także przy
silnym kołataniu serca, złym samopoczuciem związanym ze smutkiem i trwogą,
przy zasłabnięciu. Zapewnia szybko odczuwalną poprawę pracy serca.
Palec wskazujący zginamy tak aby dotykał
opuszką podstawy kciuka. Palce serdeczny i środkowy są zgięte i opuszkami
stykają się z opuszką kciuka. Kciuk uciska przy tym lekko zewnętrzną stronę
palca wskazującego. Mały palec wyprostowany, ale nie napięty.
Wykonujemy jednocześnie obiema rękami.
NIE BÓJMY SIĘ UDZIELAĆ PIERWSZEJ POMOCY !!!
LEPIEJ ROBIĆ COŚ, NIŻ NIE ROBIĆ NIC I BIERNIE
SIĘ PRZYGLĄDAĆ !!!
Nie traćmy cennego czasu czekając na przyjazd
karetki !!!
Pomoce
http://www.idn.org.pl/kardio/zawal.html
http://www.pierwszapomoc.com/366/
http://www.ratownictwo.win.pl/
http://www.nauczsieratowac.pl.
http://www.kursyratownictwa.pl/
http://www.jakratowac.republika.pl/html/p-p.html
- dużo zdjęć akcji reanimacji.
i wiele innych.
Nowsze:
Filmik -
https://youtu.be/tjidfHsY9Ok - 2
minuty
Filmik dokładniejszy
https://youtu.be/-yF_1BM3F8E – ok. 9
minut
Instrukcja pisana - np.
http://www.medonet.pl/zdrowie/zdrowie-dla-kazdego,pierwsza-pomoc-przedmedyczna--resuscytacja--rko----zasady-udzielania,artykul,1721496.html
Przeczytaj też artykuły o
profilaktyce w serwisie
www.LepszeZdrowie.info :
Dla serca
Lżej na sercu
...
Opracował na podstawie
kursów i materiałów w Internecie
Leszek Korolkiewicz
Share
| 
