Startowa
Do nadrzędnej
Nowości
English
Komunikaty
Pro
Inne
English articles
O nas
Współpraca
Linki
Polecamy
Ściągnij sobie
Zastrzeżenie


Czy lekarz korzysta z wolności słowa


Kodeks etyki lekarskiej zabrania lekarzowi publicznego krytykowania innego lekarza. Złamanie tej normy może mieć daleko idące konsekwencje zarówno dla lekarza, jak i dla społeczeństwa. Czy taka regulacja może obowiązywać w demokratycznym państwie prawnym?

Wolność słowa jako zasada konstytucyjna jest podstawą demokratycznego społeczeństwa. Swoje źródło znajduje w art. 54 Konstytucji RP oraz w międzynarodowych instrumentach ochrony praw człowieka. Wolność słowa, jak wszystkie inne wolności konstytucyjne, nie ma charakteru absolutnego - może podlegać ograniczeniom.

Całkowity zakaz
Przykładem ograniczenia wolności słowa jest norma art. 52 ust. 2 kodeksu etyki lekarskiej (k.e.l.). Stanowi ona, że lekarz nie powinien wypowiadać wobec chorego ani jego otoczenia, a także wobec personelu asystującego lub publicznie niekorzystnej oceny działalności zawodowej innego lekarza ani dyskredytować go w jakikolwiek sposób.
Należy zastanowić się, czy ograniczenie to spełnia wymogi art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, tj. czy całkowity zakaz krytyki innych lekarzy przez osoby wykonujące ten zawód jest dopuszczalny.

Problem ten powstał niedawno na kanwie sprawy rozpatrywanej przez Naczelny Sąd Lekarski. Jeden z lekarzy skrytykował na łamach powszechnie dostępnej prasy prowadzone przez innego lekarza badania medyczne jako - jego zdaniem - sprzeczne z zasadami sztuki lekarskiej i obowiązującymi w tym czasie przepisami prawa.
Zarówno okręgowy, jak i Naczelny Sąd Lekarski uznał lekarza za winnego złamania wyżej wskazanej normy. Krytyczna, ale prawdziwa wypowiedź lekarza, wyrażona w interesie publicznym - zdrowia dzieci, została przez te sądy uznana za naruszenie art. 52 ust. 2 k.e.l.
Okręgowy Sąd Lekarski jako przyczynę uzasadniającą całkowity zakaz publicznego wyrażania negatywnych ocen działania innego lekarza wskazał na konieczność ochrony jego dobrego imienia. OSL podkreślił: "Ratio legis tego przepisu wynika z faktu, iż swoją opinię każdy lekarz buduje przez lata pracy, a nawet jednorazowa publiczna wypowiedź może całkowicie zniszczyć ten dorobek". Sądy nie badały w związku z tym ani prawdziwości wypowiedzi, ani tego, czy zostały one podniesione w interesie publicznym. Interesował je jedynie fakt, czy zostały one złożone. Okręgowy Sąd Lekarski stwierdził: "Przedmiotem postępowania (...) były wypowiedzi obwinionej na łamach prasy, a nie badanie, czy były one zgodne z prawdą". Sam fakt krytycznej wypowiedzi przesądził więc o uznaniu winy i zasądzeniu kary dyscyplinarnej, później jedynie zmniejszonej przez Naczelny Sąd Lekarski.

Reputacja najważniejsza
Mając na uwadze przedstawiony przykład, należy zastanowić się, które dobro jako zasada powinno przeważyć - czy interes środowiska, szacunek wobec kolegów, a tym samym brak krytyki, czy interes publiczny.
Jedynie do pewnego stopnia można zrozumieć argumenty mówiące o konieczności dbania o dobre imię lekarzy, a tym samym zakazujące ich krytyki przez kolegów. Nieuzasadniona i nieprawdziwa krytyka zawsze musi być uznana za niedopuszczalną, gdyż faktycznie w szybkim czasie może wyrządzić wielką szkodę osobie, która na swoją reputację pracowała przez lata. Poza tym krytykować można tylko wtedy, kiedy ma się ku temu faktyczne podstawy. Inaczej jest to zniesławienie.

Z drugiej strony, w każdym środowisku zawodowym pojawia się pokusa rozwiązywania własnych problemów w wewnętrznym gronie, a tym samym przyjmowania różnych strategii wykluczania osób, które odważą się wyjść z problemami poza jego nawias. Żadne środowisko zawodowe nie może mieć jednak prawa do tworzenia standardu zbiorowego decydowania kto, kiedy i kogo może krytykować.

Błędy mogą się zdarzyć każdemu - zarówno świetnemu lekarzowi, jak i kierowcy Formuły 1, który zmęczony powoduje zwyczajny wypadek drogowy. Jeden czyn może oznaczać zaprzepaszczenie całego dorobku osoby wykonującej zawód zaufania publicznego, ale nie musi.

O zaufaniu, budowanym przez lata, świadczy bowiem liczba i trafność interwencji medycznych oraz wdzięczność pacjentów. Dlatego też trudno jest uznać, że jednorazowa, prawdziwa krytyka może zrujnować cały budowany przez lata dorobek. Lekarz, który popełnił błąd, a ma dobrą reputację, raczej nie boi się wytknięcia tego błędu, bo potwierdzeniem jego kwalifikacji są tysiące właściwych terapii i diagnoz, a błędy zdarzają się każdemu. Jeżeli krytyka jest natomiast nieuzasadniona, potrafi się przed nią obronić.

Pacjent zapomniany
Powstaje przy tym pytanie, skąd pacjent może wiedzieć, czy dany lekarz faktycznie będzie leczył go najlepiej, jak potrafi. Mogą go o tym poinformować tylko specjaliści - inni lekarze. Bez prawa do jakiejkolwiek otwartej krytyki będzie czerpał swoją wiedzę jedynie z plotek, zasłyszanych opinii czy mitów krążących wśród pacjentów. Chyba lepiej jednak w tym kontekście dopuścić prawo innych lekarzy - specjalistów w danej dziedzinie - do uzasadnionej i prawdziwej krytyki. Taka krytyka powinna być uznawana wręcz za pożyteczną, a więc legalną, a nie podlegającą sankcjom dyscyplinarnym. W tej sytuacji mamy bowiem do czynienia z koniecznością pogodzenia potrzeby ochrony dobrego imienia lekarza oraz dobra pacjenta. Ochrona tego pierwszego nie może prowadzić do zakwestionowania podstawowej zasady, jaką powinien kierować się lekarz, tj. dobra pacjenta. Jest ono najważniejszą wartością, wynikającą przecież z przysięgi Hipokratesa. Dobro to zdecydowanie przeważa nad szkodą dla reputacji lekarza, powstałą na skutek krytycznej wypowiedzi. A z kolei dobre imię lekarza oznacza w istocie lepszą ochronę praw pacjenta.

Całkowity zakaz krytyki może doprowadzić nawet do zagrożenia zdrowia pacjenta. Lekarz, mając świadomość, że za krytyczną pod adresem innego lekarza wypowiedź grozi mu surowa sankcja - nawet pozbawienie prawa wykonywania zawodu (art. 42 ustawy o izbach lekarskich) - może nie zdecydować się na ujawnienie informacji, przykładowo, o niebezpiecznych praktykach stosowanych przez innego lekarza. Tymczasem taka publiczna wypowiedź, będąca wyrazem skorzystania z konstytucyjnej wolności słowa, powinna zostać uznana nie tylko za dozwoloną, ale wręcz wskazaną i służącą ochronie interesu publicznego.

Należy mieć również na względzie treść art. 17 Konstytucji RP, która obliguje samorząd lekarski do działania w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. Za taki należy uznać szeroko rozumiane prawo pacjenta do wyboru dobrego, godnego zaufania lekarza. Możliwość dokonania wyboru zaś jest gwarancją odpowiedniej samoregulacji rynku usług medycznych (przynajmniej w jego prywatnym, niepublicznym wymiarze). Zasady wynikające z art. 17 Konstytucji RP powinny przekładać się na charakter i treść norm etycznych, w tym tych również odnoszących się do wypowiedzi członków samorządu lekarskiego.

W regulacjach międzynarodowych
Ciekawe wnioski dotyczące omawianego zagadnienia płyną z międzynarodowych regulacji etyki lekarskiej, w szczególności z międzynarodowego kodeksu etyki lekarskiej (World Medical Association International Code of Medical Ethics, źródło: http://history.nih.gov/laws/pdf/ICME.pdf ). Podkreśla się tam, że lekarz jest zobowiązany zawiadomić odpowiednie organy dyscyplinarne, gdy uzyska informacje o szkodliwej działalności innego lekarza. Zarazem od lekarza wymaga się, aby przed złożeniem odpowiedniego doniesienia wyczerpał inne środki służące wyjaśnieniu spornej sprawy. W grę może tutaj wchodzić rozmowa z lekarzem, z jego przełożonym, odpowiedni list.

Uznać należy analogicznie, że wykorzystanie alternatywnych sposobów rozwiązania sporu jest warunkiem dopuszczalności publicznej krytyki działań innego lekarza. Nie może być ona natomiast zakazana w sposób absolutny, tak jak to dzieje się na gruncie art. 52 ust. 2 k.e.l., gdyż godzi to w podstawową zasadę demokratycznego społeczeństwa, którą jest wolność słowa.

Wszystko to prowadzi do wniosku, że dokonując literalnej wykładni k.e.l., jak to czynią sądy lekarskie, dochodzi do naruszenia wolności słowa. Właściwym rozwiązaniem, wymagającym jednak zmiany art. 52 ust. 2, byłoby uznanie publicznej krytyki wśród lekarzy za dopuszczalną pod warunkiem prawdziwości ujawnianych informacji, działania w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony oraz wcześniejszego skorzystania z alternatywnych sposobów wyjaśnienia sprawy.

Opublikowano tutaj w 2008 r. na podstawie art. w Rzeczpospolitej z dn. 2006-08-16 autorstwa Macieja Bernatta i Adama Bodnara (związanych z Helsińskią Fundacją Praw Człowieka) - pro publico bono. 

Dopisek z 2015 r. - sprawa powraca jako bardzo istotna z punktu widzenia pacjentów - lekarze boją się leczyć skutecznymi metodami, ale obecnie nie mieszczącymi sie w procedurach, ponieważ grozi im sankcja prawna lub korporacyjna ze strony Izb Lekarskich, a z drugiej strony nie mogą wskazać na błędy w procedurach lub postawach szkodzących zdrowiu czy życiu, bo może to być potraktowane jak donos na lekarza.
Patrz np. Projekt ustawy...

 

 



Wyszukiwarka
lokalna

Także w Komunikaty

Zapisz się na 
Biuletyn

(Twoje dane sa całkowicie bezpieczne,
za zapis -
upominek)

 

Twoja Ochrona Medyczna
Twoja Super Ochrona Medyczna

 Zdrowie i Fitness
Zobacz na Facebook'u

kawa dla zdrowia

Zdrowie ze ^ smakiem

Zdrowy biznes

 

  Widge

 

Otwórz serce

Share

Follow etsaman2 on Twitter

 

 

 


                    Wyszukiwarka lokalna Umożliwia wyszukiwanie wg stopnia dopasowania lub dat (patrz opcje wyników po wyświetleniu). 
                    Google aktualizuje swe indeksowane zasoby co pewien czas, zatem nie zawsze to, co się pokaże jest aktualne. Zawiera reklamy Google
.
  

                         Copyright Leszek Korolkiewicz 2007-19    admin( @ )lepszezdrowie.info   Zastrzeżenie i Polityka Prywatności 
                     Na tej stronie wykorzystujemy tzw. ciasteczka - małe pliki tekstowe (ang. cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. W każdej chwili możesz wyłączyć ten mechanizm w ustawieniach swojej przeglądarki.  
                        
Korzystanie z naszego serwisu bez  zmiany ustawień dotyczących cookies, umieszcza je w pamięci Twojego urządzenia. Patrz Zastrzeżenie.